Çikolata Fiyatları Avrupa Merkez Bankası İçin Neden Önemli?
Samantha LuanArtan gıda fiyatları sadece avro bölgesindeki haneler için değil, aynı zamanda Avrupa Merkez Bankası için de baş ağrısı olabilir.
Artan gıda fiyatları, yalnızca avro bölgesindeki haneler için değil, aynı zamanda Avrupa Merkez Bankası için de baş ağrısı olabilir. Merkez bankası yakın zamanda yayınladığı bir blog yazısında, genel enflasyonun normale döndüğünü ve ECB'nin %2'lik orta vadeli hedefine yakın seyrettiğini, ancak gıda enflasyonunun "2022'den bu yana açıkça istisnai ve kalıcı" olduğunu belirtti. Rapora göre, tüketiciler COVID-19 pandemisi öncesine göre sofralarına yemek koymak için yaklaşık üçte bir daha fazla ödeme yapıyor. Banka, gıda fiyatlarının 2015'ten bu yana %40'tan fazla arttığını ve bunun ECB'nin faiz kararlarını etkilediğini de sözlerine ekledi.
Avro Bölgesi'nde enflasyon, Ekim 2022'deki %10,6'lık zirveden son zamanlarda %2'ye düşerek önemli ölçüde sakinleşti. Ancak Avrupa Komisyonu'nun son tüketici puan tablosu raporuna göre, her üç kişiden biri tercih ettiği gıdayı karşılayabilme konusunda endişeli. Avrupa Merkez Bankası (ECB), gıda faturasının gelirlerinin daha büyük bir kısmını oluşturduğu düşük gelirli haneler için gıda fiyatlarının daha da önemli olduğunu belirtiyor. ECB'nin beklentilerine göre, artan gıda fiyatları yakın zamanda yavaşlamayacak.
Eurostat'a göre, sığır eti, kümes hayvanları ve domuz eti fiyatları 2015'ten bu yana %38-44 daha pahalı hale geldi. ECB ise bu gıda maddelerinin 2019 sonuna göre %30'dan fazla pahalı olduğunu belirtiyor. Son altı yılda süt, tereyağı, kahve, zeytinyağı, kakao ve çikolata özellikle pahalı hale geldi. Avrupa'da gıda fiyatlarındaki artışlar kısmen Rusya'nın 2022'de Ukrayna'yı işgal etmesinin ardından enerji fiyatlarındaki artışla açıklanıyor. Küresel ve yerel olarak artan gelirler de talebi artırarak gıda fiyatlarını yükseltti. Bu arada, aşırı hava olayları ürünler üzerinde giderek daha endişe verici bir etkiye sahip. İspanya'daki kuraklıklar zeytinyağı fiyatlarını ciddi şekilde etkilerken, Gana ve Fildişi Sahili gibi önemli ihracatçı ülkelerdeki olumsuz hava koşullarının ardından kahve ve kakao çok daha pahalı hale geldi.
Avrupa Merkez Bankası'nın blog yazısına göre, iklim değişikliğiyle bağlantılı bu olaylar "daha sık hale geliyor ve gıda tedarik zincirlerini ciddi şekilde bozabiliyor."
Para politikasının nedenleri ve sonuçları
Gıda satın almak pazarlık konusu olmadığından, gıda fiyatları enflasyon algıları ve beklentileri açısından daha büyük önem taşıyor ve bu da ECB'nin fiyat istikrarını sağlaması için hayati önem taşıyor. Merkez bankasının Euro Bölgesi'ndeki %2'lik enflasyon hedefi, HICP başlık fiyat endeksine dayanıyor. Bu endeks, enerji, hizmetler, tüketim malları ve gıda gibi tipik bir tüketim sepetinin fiyat değişimini ölçüyor. Euro Bölgesi'ndeki gıda fiyat enflasyonu şu anda dört kategoride %3,2 ile en yüksek seviyede. HICP başlık fiyat endeksinde gıda fiyat artışları yaklaşık %20 oranında ağırlıklandırılıyor; bu da örneğin enerjiye verilen ağırlığın iki katından fazla.
Çikolata, kahve ve zeytinyağı gibi gıda fiyatları arttığında, enerji fiyatlarındaki artışlara kıyasla enflasyon ve onu çevreleyen para politikası üzerinde daha büyük bir etkisi oluyor. Avrupa Merkez Bankası, gıda fiyatlarının şu anda neden özellikle ilgi çekici olduğuna dair üç neden sıralıyor.
Öncelikle gıda ile genel fiyatlar arasında bir uçurum oluştu ve bu uçurum geçmişe göre çok daha büyük ve kalıcı.
İkincisi, gıda fiyatları enflasyon beklentilerini büyük ölçüde şekillendiriyor ve ECB, bloğun para politikası kararını verirken bu beklentileri yakından izliyor. Üçüncüsü, gıda fiyatlarındaki artışlar, diğerlerine göre daha yoksul haneleri daha fazla etkiliyor.
Sonuç olarak, eğer ECB %2'lik enflasyon hedefinin riskli olduğuna karar verir ve temel faiz oranlarını artırırsa, ortaya çıkan daha yüksek borçlanma maliyetleri bankacılık sistemine yansıyacak, yatırımı caydıracak ve daha geniş avro bölgesi ekonomisine yük bindirecektir.
